Muzykoterapia to dziedzina wiedzy, która promuje używanie muzyki do celów leczniczych i terapeutycznych. Działa nie tylko w przypadku chorób psychicznych, ale także fizycznych czy emocjonalnych. Zajęcia odbywają się pod okiem wykwalifikowanych muzykoterapeutów, którzy muszą przyswoić sobie spory zakres wiedzy, między innymi z dziedziny psychologii, medycyny, psychoterapii oraz pedagogiki.
Muzykoterapia ma dwie formy
Muzykoterapia jest stosowana w dwojaki sposób. Obecność muzyki podczas trwania zajęć terapeutycznych może być bowiem receptywna lub aktywna. W wersji receptywnej pacjenci biorący udział w sesji koncentrują się na wizualizacji i relaksacji podczas słuchania utworów muzycznych. Ta forma terapii bywa pomocna zwłaszcza w przypadkach chorób psychicznych i emocjonalnych, pozwala bowiem na zgłębienie wnętrza umysłu pacjenta.
Muzykoterapia w wersji aktywnej to przede wszystkim gra na instrumentach. Pacjenci koncentrują się głównie na wykonywaniu zadanych przez osobę prowadzącą ćwiczeń, próbując możliwie jak najlepiej oddać poszczególne dźwięki bądź melodie. Dzięki tej formie aktywności możliwe jest uzyskanie poprawy sprawności psychoruchowej.
Nie bez znaczenia jest też samozadowolenie pacjentów z osiąganych rezultatów. Dobrze odegrane utwory mogą szczególnie utwierdzać w poczuciu własnej wartości, wzmacniać poczucie możliwości wykonywania nowych zadań, tym samym znacznie poprawiać ogólny stan pacjentów.
Muzykoterapia ze względu na całość terapii
Obok tego podziału muzykoterapii możemy wyodrębnić jeszcze jeden, bazujący na procentowym udziale muzyki w całych zajęciach. Niekiedy będzie to jedynie „muzyka w terapii”, czyli potraktowanie muzyki jako zaledwie części składowej większego planu terapeutycznego, obejmującego swym zasięgiem również i inne formy oraz metody terapeutyczne.
Z kolei „muzyka jako terapia” koncentruje się tylko i wyłącznie na pomocy pacjentom za pomocą muzyki. Jest to istotne szczególnie dla tych z pacjentów, którzy mają problemy fizyczne, jednak może być stosowana niemal w każdym przypadku.
Dobroczynne oddziaływanie muzyki jest udowodnione właściwie od zarania dziejów, wiele z dawnych szamańskich rytuałów, mających w założeniu być leczniczymi, opierało się właśnie na elementach muzycznych.
Zaletą muzykoterapii jest także jej dostępność, bo jest ona przeznaczona niemalże dla każdego, niezależnie od posiadanych umiejętności, wieku czy innych ograniczeń psychicznych bądź fizycznych. Jedynie niektóre choroby, jak na przykład ostre zaburzenia psychiczne, właściwie wykluczające takich pacjentów z tego rodzaju pomocy terapeutycznej. Dzięki dobrej muzykoterapii można osiągnąć naprawdę istotną poprawę zdrowia.